Participatie en Herstel 2 - 2022
Omschrijving
Participatie en Herstel 2 - 2022
‘Bedden’ en ‘plaatsen’ over een kam scheren? Een hardnekkig misverstand genuanceerd
Het Trimbos-instituut monitort de ontwikkeling van de ambulantisering van de ggz en rapporteert hier jaarlijks over. Ergens in de ontvangst van deze cijfers is een hardnekkig misverstand ontstaan waar ik graag de aandacht op richt: het over een kam scheren van het aantal intramurale bedden in een psychiatrisch ziekenhuis en de semimurale plaatsen in een beschermende woonvorm.
Steentjes in je schoen
Enige historische reflectie lijkt op zijn plaats mede gezien de reacties rond ambulantisering die op deze cijfers voortbouwen zoals de blog van Peer van der Helm en Fabiënne Harteveld in Zorg en Sociaal Web (2021).1 Daarin worden eveneens klinische bedden en plaatsen beschermd wonen bij elkaar opgeteld en vervolgens worden daar conclusies uit getrokken. Verwarring van deze totaal verschillende vormen van zorg met elk zeer verschillende uitgangspunten, kan een geheel eigen leven gaan leiden, met alle gevaren van dien. De omissie over het fundamentele verschil tussen ‘bedden’ en ‘plaatsen’, is als een steentje in mijn schoen en er zijn er meer. Als oud-voorzitter van de RIBW Alliantie, inmiddels verenigd in het Basisnetwerk Beschermd Wonen & Begeleiding van Valente, heb ik namelijk nóg een belangrijk (aansluitend) punt. Het tweede steentje gaat over de ongenuanceerde optelsom van niet alleen plaatsen en bedden, maar ook over het feit dat wordt gesproken over forse groei (50%) van BW-‘plaatsen’ die met name plaatsvindt na de overheveling van het beschermd wonen naar de Wmo in 2015 (CBS, 2020). Deze niet nader gedefi nieerde (of uitgesplitste) optelsom moet verder onderzocht en geduid worden. Ik geef graag een historische reflectie om de ‘wildgroei’ die zou plaatsvinden en de toename met 50% van het aantal beschermd wonen ‘plaatsen’ in perspectief te zetten, c.q van de nodige context te voorzien.
Boeken
Tijs Van Steenberghe, Didier Reynaert, Griet Roets, Jessica De Maeyer (2020).
Ervaring werkt?!
Ervaringskennis cocreatief inbedden in je organisatie.
Rosalie Metze
Stijn Vanheule (2021).
Waarom een psychose niet zo gek is.
Het verhaal achter hoop en herstel.
Medewerkers van het Psychiatrisch centrum Sint-Amandus in Beernem
Myrrhe van Spronsen en Jim van Os (2021).
We zijn God niet.
Pleidooi voor een nieuwe psychiatrie van samenwerking.
Guus Cruts
Gebruik van persona’s bij zelfregieen herstel initiatieven
Hoe draagt het schrijven van persona’s – fictieve personen als representatie van een groep – bij aan kwaliteit en verantwoording van zelfregie- en herstelinitiatieven? Vijf zelfregie- en herstelinitiatieven deden er ervaring mee op wat heeft geleid tot een handleiding voor het gebruik, mede geproduceerd door MIND.
Achtergrond: zelfregie- en herstelinitiatieven
Zelfregie- en herstelinitiatieven zijn er door en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Het zijn plekken waar je uitgenodigd en gestimuleerd wordt om vanuit zelfregie aan je herstel en participatie te werken. Dit soort plekken worden opgericht door initiatiefnemers, soms gefaciliteerd vanuit ggz-organisaties, en maken deel uit van het sociaal domein. Er komen steeds meer zelfregie- en herstelinitiatieven. Ook is in de afgelopen jaren veel geleerd. Er wordt meer samengewerkt – zo is de Nederlandse Vereniging van Zelfregie en Herstel opgericht – en organisaties onderzoeken hoe ze hun visie en missie zo goed mogelijk kunnen uitvoeren. Het wordt steeds duidelijker hoe belangrijk het is dat mensen met een psychische en/of psychosociale kwetsbaarheid toegang hebben tot een zelfregie- en herstelinitiatief; een laagdrempelige voorziening met een inloop, (herstel)cursussen en ontspannende activiteiten, waar zij gelijkgestemden tegenkomen en elkaar kunnen steunen. Het heeft een normaliserend effect en draagt bij aan participatie en herstel.
In hoeverre bevordert Urk herstel van mensen met een psychische kwetsbaarheid?
In deze bijdrage een verslag van een verkenning naar de draagkracht van de specifieke gemeenschap op Urk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid, waarin herstelbevorderende en herstelbelemmerende factoren in beeld worden gebracht voor mensen met een psychische kwetsbaarheid (en hun naasten).
Achtergrond
‘Toen ik mijn studie social work deed, moest ik veel refl ecties schrijven. Ik kreeg al snel als feedback: “Je hebt het voortdurend over ‘wij’, komt het woord ‘ik’ niet in jouw woordenboek voor?” Dat was een schok voor me. Dan ben je 35, moeder, en dan ontdek je: wat wil ik nou eigenlijk zelf? Wat vind ik zelf waardevol? Want Urk is een Wij, daar ben je zo aan gewend dat je het niet eens doorhebt.’
Femmy Visser, zorgverlener Kwintes en inwoner van Urk
In herstelondersteunend werken met mensen met een psychische kwetsbaarheid is de vraag ‘Wat wil jij zelf, wat vind jij waardevol?’ heel belangrijk. In 2021 hebben wij verkend in hoeverre Urk als gemeenschap herstelondersteunend is: wat bevordert herstel, wat belemmert herstel, waarin kan Urk herstel beter ondersteunen? Deze verkenning was een opdracht van de gemeente Urk, die in het kader van de ambulantisering en de (landelijke) transformatie van Beschermd Wonen naar Beschermd Thuis (Dannenberg, 2015) wilde weten wat de draagkracht is op Urk voor bewoners met een psychische kwetsbaarheid. Hoewel Urk zelf geen beschermde woonvormen heeft, kunnen Urkers die beschermd wonen in andere gemeenten ervoor kiezen om terug te gaan naar Urk. En Urkers die voorheen wellicht buiten Urk beschermd zouden gaan wonen, gaan nu vanwege dit beleid in principe begeleid zelfstandig wonen op Urk zelf. Het onderzoek werd uitgevoerd onder leiding van het lectoraat GGZ en Samenleving van Hogeschool Windesheim.
Licht aan de Horizon. Een onderzoek naar de ervaringen van leden van Clubhuis de Horizon in tijden van corona
Hoe ervaren leden van Clubhuis de Horizon in Winschoten hun lidmaatschap? Deze ervaringen in kaart brengen was het doel van het oorspronkelijke onderzoek dat al was gestart, toen vanaf maart 2020 de coronacrisis begon. Zo werd het ook een onderzoek naar de ervaringen in tijden van corona.
Achtergrond
Clubhuis de Horizon wil een plek bieden waar mensen met een achtergrond van psychische problematiek kunnen herstellen en groeien. Het clubhuis biedt ondersteuning naar en in de maatschappij. Leden hebben essentiële taken binnen het clubhuis. Deze taken brengen sociale contacten met zich mee en stimuleren het ontwikkelen van vaardigheden. Hierbij zijn het gevoel van eigenwaarde, meedoen en zelfstandigheid belangrijk. Vanwege de coronacrisis ging het clubhuis tijdelijk dicht. Dit onderzoek richt zich op de vraag hoe mensen hun lidmaatschap bij het clubhuis ervaren, voor en tijdens de sluiting. De bevindingen worden gerelateerd aan de zelfdeterminatietheorie (Deci & Ryan, 2000).
Het Internationale Clubhuismodel
Wereldwijd zijn de principes van herstelgericht werken steeds meer het uitgangspunt voor een ggz die zich meer richt op de wensen en behoeften van cliënten in het leiden van een betekenisvol leven (Piat, Sabetti, & Bloom, 2010; Pincus et al., 2016). Een vroege innovatieve herstelgerichte benadering die de gebruiker helemaal centraal stelt, is het Internationale Clubhuismodel (Aquila, Malamud, Sweet, & Kelleher, 2006). Dit model ontstond in 1948 in New York waar een groep mensen met een psychiatrische achtergrond in een clubhuis samenkwamen om elkaar te steunen bij het terugkeren naar de maatschappij. Het model wordt inmiddels in meer dan 300 clubhuizen in 33 landen toegepast. Clubhuizen bieden verschillende activiteiten en ondersteuning, zoals sociale en recreatieve activiteiten en ondersteuning bij toegang tot onderwijs, werk en huisvesting (Battin, Bouvet, & Hatala, 2016). Leden maken niet alleen gebruik van het aanbod in het clubhuis, maar werken ook samen met de stafl eden in de uitvoering van essentiële taken (Mowbray, Lewandowski, Holter, & Bybee, 2006). Deze samenwerking is gebaseerd op gelijkwaardigheid (McKay, Nugent, Johnsen, Eaton, & Lidz, 2018).
Participatie en Herstel 2 - 2022 (complete uitgave)
Participatie en Herstel 2 - 2022 (complete uitgave)
Vijf jaar Amerbos. ’Een plek waar je tot rust kan komen en jezelf kan zijn’
Het respijthuis Amerbos bestond in mei 2021 vijf jaar. Dit viel samen met de uitkomsten van een evaluatief onderzoek naar de ervaringen van gasten van het respijthuis, uitgevoerd door het onderzoeksbureau van HVO-Querido. Het blijkt onder andere dat 94 procent van de gasten die een enquête hebben ingevuld een positieve tot zeer positieve ervaring heeft gehad in het respijthuis.
Achtergrond
Het respijthuis Amerbos was in mei 2016 één van de eerste respijthuizen in Nederland voor mensen met psychische of psychosociale problemen. Vanuit de principes van samensturing wordt het respijthuis beheerd door vrijwilligers en medewerkers, veelal met een eigen ervaringsachtergrond. Het respijthuis bevindt zich in twee omgebouwde rijtjeswoningen in Amsterdam-Noord. In 2017, net na de start van het respijthuis, beschreven Zuithof en Kempers in dit blad het respijthuis Amerbos als een tijdelijke verblijfplek voor mensen met een psychische kwetsbaarheid die het thuis even niet redden (Zuithof & Kempers, 2017). Amerbos is geïnspireerd door Amerikaanse respijthuizen, opgezet door ervaringsdeskundigen. Amerikaanse respijthuizen bieden een alternatief voor opnames in de klinische psychiatrie door opvang en ondersteuning te bieden vanuit de herstelbenadering (Huber et al., 2016). Respijthuis Amerbos is onderdeel van HVO-Querido, een organisatie voor begeleid wonen en opvang in Amsterdam.
