Participatie en Herstel 4 - 2018

• Congrestival ‘Sociaal & Gezond’ Dorothé van Slooten
• F-ACT-congres Anne-Marie van Bergen
• Congres ‘Welzijn op recept’ Klazine Tuinier
• NVP-netwerkconferentie ‘Us and Them’ de sociale context van psychose Klazine Tuinier
• Het 18e symposium van de International Association of Forensic Mental Health Services (IAFMHS) Diana Roeg
• Wereldstemmenhoorderscongres Harm Valentijn

Marian Dries en Martha van Endt-Meijling Erven, Met nieuwe ogen, meervoudig kijken en verbinden in het sociale domein - Diana Roeg
Okke Wisse, Luchtkastelen, de afgrond die ons bindt - Renee Sagel

We beginnen de conferentie met een lied. Vierhonderd stemmen klinken in canon harmonisch samen. Zorgprofessionals, onderzoekers, cliënten, managers komen bij elkaar rond het thema ervaringsdeskundigheid. Vierhonderd mensen met verschillende meningen, verhalen en ervaringen. Deze ervaring maken we samen. Het ritme klinkt als een gezamenlijke hartslag door de zaal: ‘The rhythm of life’. Mensen kijken elkaar lachend aan. Lijven deinen mee in het ritme. De energie stroomt. Onze stemmen resoneren met elkaar in de ruimte.
Aan het eind van de conferentie klinkt diezelfde hartslag. Een begeleider met ervaringsdeskundigheid deelt in een spoken word zijn ervaringen met ontwrichting en herstel. De performance is meer dan een verhaal. Het woordenspel is een hartenkreet die binnenkomt.

‘Ik kan bij de narigheid blijven. Ik schrik daar niet van, ik ben eraan gewend. Er is een leven met pijn, door de pijn en na de pijn. Ik ben een aanvulling op de behandelaar die met het trauma aan de slag gaat. In aansluiting op de behandelaar kan ik nabij zijn bij cliënten op een manier die past. Ik snap de lading en de gevoeligheid, maar ook de eenzaamheid en “geblokkeerdheid”. Ik voel dat bijna lichamelijk aan, ook al ben ik natuurlijk anders en zijn mijn ervaringen anders. Ik kan dat niet helemaal uitleggen, het is iets in het contact, iets wat er is. Ik kan een bijdrage leveren aan het verzachten van het isolement van een trauma. Ik voel de pijn van de ander, maar ik raak daar niet van ontregeld. Ik had dat eerder niet gekund, het is een groeiproces, een lang herstelproces, het heeft jaren gevraagd om dit terug te winnen nadat ik uitviel. Ik ben nu 50-plus, nu is de tijd rijp.’
Ervaringsdeskundige zorgprofessional Miriam

Amerikanen zijn slim. Zij filteren het woord ‘psychiatrie’ uit hun vocabulaire. De rechten van mensen die aan de andere kant van de drempel terecht gekomen zijn, worden verdedigd vanuit ‘The Universal Declaration of Human Rights’. In die 33 artikelen staat alles waar wij als mensen recht op hebben. Geld, huisvesting, liefde, enzovoorts.

Overtuigingen kunnen hinderen. Om jouw overtuigingen om zeep te helpen, helpt het als je letterlijk uit je routines stapt. En op reis gaat. En dat doen we dus. Meestal naar Amerika, nu al weer zo’n 70 keer. In ruim 10 jaar zijn deze reizen tot een krachtige Recovery Tool getransformeerd. In tegenstelling tot wat sommige mensen denken: It’s not tourism! Het zijn geen plezierreisjes!

Er is binnen de herstelbeweging in Nederland veel belangstelling voor het opzetten van herstelacademies. Er zijn verschillende lokale initiatieven die meestal nog in een startend stadium verkeren. Sommige zijn al wat verder gevorderd. Het meest bekend is het Enik Recovery College in Utrecht dat zijn deuren opende in 2015. De Werkplaats Herstelondersteuning (ondersteund door Kenniscentrum Phrenos) startte een project Herstelacademies in 2016. Vanuit deze werkgroep verscheen in 2017 een uitgave over herstelacademies in Nederland. Ook verscheen al eerder een artikel over Enik in dit tijdschrift (2017-3).
Toch is de ontwikkeling in Nederland moeizaam te noemen. Voor de meeste initiatiefnemers is het moeilijk om financiering te vinden. Zij moeten concurreren met andere aanbieders in de Wmo en/of zijn afhankelijk van financiering door zorgaanbieders. Bovendien is er in Nederland geen ‘hard’ en duidelijk concept van een herstelacademie. Dit in tegenstelling tot Engeland, waar het zich heeft ontwikkeld tot een aantrekkelijk alternatief voor de huidige eenzijdige ggz-praktijken. Het vormt een duidelijk en goed omschreven onderdeel van herstelondersteuning.

De laatste uitgave van Participatie & Herstel in 2018 ligt voor u. Hoewel ons voornemen is om het eerste nummer van 2019 nadrukkelijk in het teken van ervaringsdeskundigheid te zetten hebben we daar in dit nummer al een voorschot op genomen.

Het is juli 2018 en ik zit in het vliegtuig naar Israël! Niet zomaar op vakantie, ik ga naar een kleinschalige workshop georganiseerd vanuit de Bar Ilan Universiteit in Tel Aviv. Ik ben daar niet de enige internationale gast, maar in goed gezelschap van diverse onderzoekers/clinici uit Nederland, Amerika, Duitsland, Italië en Israël. Samen zullen we ons gedurende drie dagen buigen over thema’s die zijn gerelateerd aan herstel bij mensen met een psychische kwetsbaarheid, in het bijzonder mensen met een ‘ernstige psychische aandoening’. Ik verheug me er enorm op omdat het niet de minsten zijn die daar een presentatie houden!

Signaleringen van Engelstalige tijdschriftartikelen onder redactie van Jaap van Weeghel (selectie) en Toine Ketelaars (samenvattingen). Zie ook http://www.kenniscentrumphrenos.nl/ publicaties/signaleringen/