Tijdschrift voor Rehabilitatie 1 - 2011

Mijn boodschap is dat men meer naar de mens dan naar het ziektebeeld zou moeten kijken.' En: 'Herstel betekent behoud van eigenwaarde'. Deze uitspraken van langdurige ggz-cliënten troffen wij aan in het visiedocument langdurige zorg van GGZ Nederland (2009). Dit document illustreert het groeiende belang dat de ggz hecht aan herstel en herstelondersteuning. Als geestelijk verzorgers voelen wij ons door deze benadering aangesproken. In dit artikel schetsen wij, voorafgegaan door een beschrijving van ons vak en afgesloten met aandachtspunten voor de toekomst, onze bijdrage aan herstel en herstelondersteunende zorg. Echte herstelondersteuning heeft immers oog voor heel de mens, inclusief diens zingeving, levensbeschouwing of spiritualiteit.

Beide auteurs hebben, respectievelijk als stemmenhoorder en psychiater-psychotherapeut, een werkrelatie gehad met als doel het integreren van stemmen in het leven van Michel. Vanuit beider perspectief wordt het verhaal van deze samenwerking beschreven. Dit werk wordt afgezet tegen de gebruikelijke richtlijnen voor de behandeling van schizofrenie zoals die vaak in de praktijk worden toegepast.

Bild
Lennert Ras, Knokig
(tekening)

ZIE PDF ARTIKEL VOOR BEELD

De auteurs beschrijven hoe binnen de SBWU de visie op herstelondersteunend werken wordt gekoppeld aan het werken met het begeleidingsplan. In het plan staan het levensverhaal, krachten-en stressorenanalyse, zelfregie en keuze uit twaalf levensgebieden centraal.

Vanuit mijn enthousiasme over dit samengestelde verslag wil ik graag met u delen wat ik eraan heb als ervaringsdeskundige werkzaam bij een RIBW en een landelijke team van ervaringsdeskundigen (HEE). Volgens de auteurs moet het onderzoek antwoord geven op de volgende vragen: Hoe zien cliënten herstel en wat vinden zij daarbij belangrijk? Welke bijdrage levert het rehabilitatiecentrum aan het stimuleren en ondersteunen in hun herstel/proces? Hoe zien cliënten herstel en wat vinden zij daarbij belangrijk?

Het was een heel mooi meisje. Een meisje met donker krullend haar en bruine ogen.
Ik dacht nog: ik heb ook bruine ogen, maar ik ben niet zo mooi. Ik ben oud en lelijk.
Het moment was januari 1996 en ik was opgenomen op de KKP (Kort Klinische Psychiatrie) in Groningen voor een psychose en een zware depressie. De psychose had ik net achter me gelaten maar de depressie knaagde meer dan ooit op alle fronten. Het meisje was een verpleegkundige die mij een lijst met vragen moest afnemen. Ze droeg een vrolijk gebloemde blouse die in wijd uitlopende mouwen over haar armen viel. Bij het binnenkomen in het kamertje zonder daglicht had ze me koffie aangeboden, maar ik had het afgeslagen. Ik deed al niets anders dan koffiedrinken. Nu zat ze tegenover mij met een vragenlijst. De pen in de aanslag om een lange rij van hokjes voor mij aan te kruisen. Maar eerst vroeg ze wat er met mij aan de hand was. 'Ik ben depressief,' antwoordde ik bedeesd. 'Heel depressief.' Wat haar reactie toen was zou me nog jaren achtervolgen. Ze rechtte haar rug, keek me aan met haar bruine ogen en zei: "Oh, ben je depressief. Nu ik laat me niet zo gaan."

Inhoud

2 REDACTIONEEL | Rozemarijn Esselink
3 VAN BETEKENIS | Marleen Temmink
4 'Heel de mens'. Herstelondersteunende zorg en geestelijke verzorging
Taco Bos, Inkeri Hyvarinen en Karien van Roermund
15 BILD | Diepwatercollectief
16 Lesgeven over stemmen horen, hoe kennisoverdracht en herstelproces samen
kunnen gaan Dirk Corstens
24 PRAXIS Afstemmen. Een patiënt en een behandelaar over de ontwikkeling van
stemmen in een behandeling | MichelKnols en Dirk Corstens
32 HERSTEL Herstellen van depressies | Selma Parmentier
36 De ontwikkeling van een herstelondersteunend begeleidingsplan | Cris
Bergmans en Bert Beentjes
44 DRÖES | Na de narcose
45 Inzetten van ervaringsdeskundigheid: pleidooi voor meer ervaringsdeskundigen in topfuncties
Frits Bovenberg, Greet Wilrycx, Michiel Bahler en Gijs Francken
TOEN
55 Refocus in Recovery | Cees Witsenburg
59 Rehabilitatie, rehabilitatie Jos Dröes en Dorothé van Slooten
65 FEED Herstel in een rehabilitatiecentrum. Een verslag van een onderzoek onder
cliënten van het rehabilitatiecentrum van Bavo Europoort | Lenneke Elfers
70 RE-HABS

Cliënten dragen als ervaringsdeskundigen positief bij aan de zorg. Maar hoe breed en waar in Nederland worden ervaringsdeskundigen goed ingezet en ondersteund?

De geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg staan voor een grote uitdaging. De komende jaren moeten instellingen kwalitatief goede zorg blijven leveren met minder middelen in een krimpende arbeidsmarkt. Met name de krappe arbeidsmarkt voor professionals in de zorg wordt een grote uitdaging. Een mogelijke oplossing is een grotere en bredere inzet van ervaringsdeskundigen.

In de 'Maastrichtse benadering' wordt het horen van stemmen niet opgevat als symptoom van een ziekte, maar als een normaal en persoonlijk verschijnsel dat aanleiding kan geven tot klachten. Stemmen horen heeft een relatie tot de persoonlijke levensgeschiedenis. In een cursus voor stemmenhoorders en behandelaars wordt uitgegaan van de Maastrichtse benadering: een mix van kennisoverdracht, ervaringsleren, groepsproces en een herstelgerichte aanpak.

Na de narcose

Bovengekomen aan de hemelpoort
Kwam hij weer bij.
Sterven is een narcose:
Je doodsstrijd weet je achteraf niet meer

nieuws

Nieuwe opleiding "Ervaringsdeskundige in de Zorg" (Associate Degree) Ervaringsdeskundigen vervullen een rol op velerlei terrein binnen de ggz en de verslavingszorg. De noodzaak om in de nabije toekomst meer ervaringsdeskundigen in dienst te nemen en herstelprocessen centraal te stellen wordt door meer en meer instellingen en organisaties voor ggz en verslavingszorg erkend. Aan de Hanzehogeschool Groningen start daarom met ingang van 1 september 2011 een nieuwe 2-jarige hbo-oplei-ding (deeltijd, gecombineerd met 8 tot 20 uur werk) tot Ervaringsdeskundige in de Zorg. De opleiding richt zich op het opleiden van ervaringswerkers. Centraal staat het denken in termen van herstel en empowerment. De werksituatie is onderdeel van het studieprogramma. Om tot de opleiding te worden toegelaten moet men beschikken over een vwo of havo-diploma of een mbo-diploma (niveau 4). Personen van 21 jaar en ouder, die niet voldoen aan de juiste vooropleidingseisen, kunnen deelnemen aan een HSAO 21+ toelating assessment. Informatie: www.hanze.nl

Hoe dragen geestelijk verzorgers bij aan herstel? Taco Bos, Inkeri Hyvarinen en Karien van Roermund beschrijven overeenkomsten tussen geestelijke verzorging, herstelondersteunende zorg en rehabilitatie. Geestelijk verzorgers dragen op zes terreinen bij aan herstel, variërend van innerlijk herstel tot aan het vervullen van een brugfunctie naar de maatschappij. Aan de ggz wordt een appel gedaan om méér aandacht te besteden aan zingeving.

TOEN

Impressie van het congres 'Refocus on Recovery' | 20 tot en met 22 september 2010 | Londen

Van 20 tot en met 22 september 2010 vond in Londen het congres Refocus on Recovery plaats. Het congres werd georganiseerd door het Institute of Psychiatry van KingS College in samenwerking met Rethink, een stichting met leden die zich inzet voor herstelbevordering in de geestelijke gezondheidszorg. Het congres had drie doelen:

1. de aandacht vestigen op onderzoek met betrekking tot herstel
2. benoemen en bespreken van zorgen over de betekenis, relevantie en gevolgen van het herstelconcept in de werkpraktijk
3. bevorderen van samenwerking op het gebied van onderzoek en stimuleren van netwerkontwikkeling.

Het congres werd vorm gegeven rond een viertal thema's:
- ggz-diensten en herstel
- wat is mis met herstel?
- samenwerking tussen betrokken partijen om herstel te bevorderen
- bevorderen van welbevinden (well-being).

Verslag van het vierde Rehabilitatie congres 'Zo werkt het! Meedoen in arbeid en onderwijs' | 15 december 2010 | Jaarbeurs Utrecht

Het vierde rehabilitatiecongres 'Zo werkt het, meedoen in arbeid en onderwijs', georganiseerd door het kenniscentrum Phrenos, beloofde een bijzondere uitgave van dit tweejaarlijkse evenement te worden. Het plenaire programma, voorgezeten door Hans Spigt, tot voor kort wethouder van Sociale Zaken van de gemeente Dordrecht, in het verleden voorzitter van de VNG-commissie Werk en inkomen en thans vice-voorzitter van de RWI, bevatte onder meer een voordacht van drs. F.J. Paas, voorzitter van Divosa, de vereniging van managers van sociale diensten, voormalig voorzitter van het CNV en wethouder van de gemeente Groningen. Twee parallelsymposia - het plenaire programma naast de twee rondes met deelsessies - droegen de titels 'Herstel en burgerschap' en 'UWV en werk'. Kortom, zou eindelijk de diepe kloof tussen de wereld van de ggz en de wereld van werk, uitkering en re-integratie overbrugd worden? In de aangekondigde dertig deelsessies was 'weer naar school' of 'weer aan het werk' in elf sessies het onderwerp. In de titels en samenvattingen van acht sessies werd het begrip herstel genoemd. Verder viel het op dat er een aantal deelsessies gingen over verbinden van herstel en specifieke thema's, met name: forensische zorg, zorg voor jongeren met een beperking, depressie en angststoornissen, openheid geven over je diagnose en omgaan met psychische aandoeningen. Daarnaast waren er sessies over stigma, empowerment en ervaringsdeskundigheid.

Stil op je kamertje. Nou ja, niet helemaal want je depressieve slapie ademt langzaam maar diep.
Tja, hier zit je dan alweer. Hoeveel keer zag je deze afdeling en sprak je diezelfde onverbiddelijke psychiater?
Je hoofd draait om zijn as en in je armen en benen krioelen de insecten. Je voelt je bang, boos en alleen. Alleen tussen de andere eenzamen. Omringd door muren die al je woorden genadeloos terugkaatsen.