Effect van wijkteams op het gebruik van ouderenzorg

Omschrijving

In deze notitie bekijken we in hoeverre de inzet van wijkteams doorwerkt in zorggebruik voor andere vormen van ouderenzorg dan Wmo-maatwerk. Wijkteams vormen sinds 2015 een belangrijk instrument voor gemeenten om de toegang tot Wmo-zorg te organiseren. Gemeenten zien deze wijkteams als een middel om passende zorg te leveren aan hun inwoners. Eerder CPB-onderzoek (Van Eijkel, Gerritsen en Vermeulen, 2019) liet zien dat het aantal Wmo-maatwerkarrangementen voor dagbesteding en individuele begeleiding sterker toenam in gemeenten die wijkteams inzetten dan in gemeenten die geen wijkteambenadering hanteerden. Daarmee lijkt de inzet van wijkteams te hebben geleid tot meer zorggebruik. Als het extra gebruik van Wmomaatwerkarrangementen in gemeenten met een wijkteam heeft geleid tot een afname van het gebruik van zwaardere zorg in die gemeenten, kan het totale gebruik van ouderenzorg in die gemeenten gelijk zijn gebleven, of zelfs zijn gedaald.

We vinden geen bewijs dat het gebruik van wijkteams leidt tot verschillen in het gebruik van wijkverpleging of het aantal verpleeghuisopnamen tussen gemeenten met en zonder wijkteam. In deze notitie bepalen we het effect van de invoering van wijkteams op zorggebruik door gemeenten die een wijkteam hebben ingevoerd te vergelijken met gemeenten met alleen een Wmo-loket. Zo onderzoeken we of het extra Wmo-maatwerk, dat deze wijkteams volgens ons eerdere onderzoek leverden, heeft doorgewerkt in ander zorggebruik in de periode van 2015 tot en met 2017. We vinden hier geen bewijs voor. Ook niet wanneer we op verschillende manieren controleren voor verschillen tussen gemeenten met en zonder wijkteam. Het ontbreken van een gemiddeld effect sluit niet uit dat er voor subgroepen tegengestelde verschuivingen in zorggebruik zijn opgetreden. Onze analyse op gemeenteniveau staat het vinden van dergelijke heterogene effecten voor subgroepen echter niet toe.

Door de inzet van wijkteams in een gemeente stijgt het totale gebruik van ouderenzorg. Eerder onderzoek toonde aan dat gemeenten met wijkteams meer gebruik maken van Wmo-maatwerkarrangementen. Deze notitie laat zien dat dit extra Wmo-maatwerk zich niet vertaalt in minder gebruik van wijkverpleging of verpleeghuisopnamen. Uit deze resultaten tezamen blijkt dat het totale gebruik van ouderenzorg, als som van Wmo-maatwerk, wijkverpleging en verpleeghuiszorg, in een gemeente stijgt door de inzet van wijkteams. Deze toename in het gebruik van ouderenzorg kan passend zijn; mogelijk weten wijkteams een verborgen zorgvraag beter te beantwoorden en daarmee het welzijn te verhogen. Of dat zo is, kan dit onderzoek niet achterhalen.