Halt voor jongvolwassenen - Evaluatie pilot Halt 18+

Omschrijving

Veel jongeren zijn op hun achttiende, hoewel voor de wet volwassen, nog volop in hun ontwikkeling naar volwassenheid.

De eerste jaren van de volwassenheid, vanaf 18 tot en met ongeveer 25 jaar, worden tegenwoordig dan ook als een aparte ontwikkelingsfase gezien. Dit was één van de redenen om het Adolescentenstrafrecht in te voeren in 2014: het biedt de mogelijkheid jongvolwassenen (tot 23 jaar) via het jeugdstrafrecht te bestraffen in plaats van het volwassenenstrafrecht. Voor minderjarige daders van een licht delict is er de mogelijkheid van een Halt-afdoening1 buiten het strafrecht om. Voor jongvolwassenen is deze mogelijkheid van een buitenstrafrechtelijke afdoening bij wet uitgesloten (art. 77c lid 2 WvSr).

In de praktijk op ZSM2 wordt het als een gemis ervaren dat een Halt-afdoening niet mogelijk is voor jongvolwassenen: er kan daardoor minder maatwerk worden geleverd. Een Halt-interventie kan een passende afdoening zijn in geval er sprake is van een jongvolwassene die voor het eerst in aanraking komt met het strafrecht voor een licht vergrijp, omdat de jongvolwassene dan, meer dan bij een taakstraf of geldboete, wordt geconfronteerd met de consequenties van  zijn of haar handelen. Bovendien wordt beoogd om op die manier recidive te voorkomen (Stouten, 2018).

Tegen deze achtergrond is een pilot Halt 18+ gestart in het arrondissement Rotterdam-Rijnmond, waarbij jongeren van 18 tot 23 jaar, die voor het eerst (‘first offenders’) een ‘Halt-waardig’ delict plegen (zoals winkeldiefstal, vernieling of oplichting) een Halt-afdoening kunnen krijgen. Het is de officier van justitie die besluit of de Halt-interventie als voorwaarde bij het sepot wordt opgelegd. Dit betekent dat Halt 18+ geen buitenstrafrechtelijke afdoening is, zoals de reguliere Halt. De pilot duurde oorspronkelijk van november 2019 tot november 2020, maar omdat er minder instroom was dan verwacht, mede door de coronacrisis, is de pilot verlengd tot voorjaar 2021. Het Verwey-Jonker Instituut deed onderzoek naar de uitvoering van de pilot en de werkzame elementen van een Halt 18+-interventie, in de periode van de zomer 2020 tot het voorjaar 2021.

In deze inleiding plaatsen we de Halt 18+ pilot eerst in de bredere context van aandacht voor betekenisvolle afdoening binnen het strafrecht, en de betekenis van jongvolwassenheid als een bijzondere fase. Vervolgens gaan we in op de pilot Halt 18+ in paragraaf 2. In paragraaf 3 en 4 geven we respectievelijk de vraagstelling en de methodologische verantwoording weer.

1.1. Achtergrond van de pilot De pilot Halt 18+ kan worden gezien als een mogelijkheid om aan jongvolwassenen een betekenisvolle afdoening aan te bieden. We schetsen daarom eerst de ontwikkeling naar meer aandacht voor betekenisvol afdoen. Vervolgens staan we stil bij de betekenis van de fase van jongvolwassenheid. Tot slot gaan we in op het adolescentenstrafrecht en strafrechtelijke afdoening bij jongvolwassenen die een strafbaar feit plegen.