Handreiking Balans in Beeld: Jongeren met een licht verstandelijke beperking uitdagen, zonder hen te overvragen of ondervragen

Omschrijving

Jongeren met LVB worden nogal eens overvraagd, omdat ze zichzelf aangeleerd hebben om zich goed te presenteren. Ze verbloemen daarbij knap dat ze iets niet begrijpen. Dat maakt het lastig om signalen van overvraging te herkennen. Het risico bestaat dan dat onvoldoende rekening wordt gehouden met hun beperkingen. De licht verstandelijke beperking van jongeren wordt vaak ook niet herkend als de beperking niet zichtbaar is (bijvoorbeeld bij mensen met het syndroom van Down is die herkenning er sneller). Vaak ook zijn jongeren ‘street-wise’ of hebben al met zoveel hulpverleners te maken gehad, dat ze bepaalde woorden wel gebruiken maar de betekenis zelf niet altijd goed begrijpen. Andersom kan ook: de beperkingen worden wel herkend en er wordt te veel rekening mee gehouden. Die jongeren worden dan te veel beschermd en niet genoeg uitgedaagd; ondervraagd. Dat gebeurt bijvoorbeeld als ze te simpele informatie aangeboden krijgen, zoals kinderachtige pictogrammen. Dat roept bij hen het gevoel op ‘Dat is kinderachtig, ik ben geen mongool!’ Een onjuiste benadering van jongeren met een LVB kan leiden tot frustratie. Het kan bij hen probleemgedrag veroorzaken of versterken.

Het vinden van de juiste benadering voor jongeren met een LVB is een dagelijkse zoektocht voor begeleiders. Om hen daarbij te ondersteunen is Balans in Beeld ontwikkeld. Het is een hulpmiddel voor ouders en begeleiders van jongeren met een LVB, tussen de 12 en 21 jaar in de adolescentiefase. Zij willen deze jongeren voldoende ondersteuning bieden, maar tegelijkertijd ook de regie over hun eigen leven geven. Zo leren de jongeren zelf verantwoorde keuzes te maken. 

Voor de juiste benadering is het belangrijk dat begeleiders het gedrag van de individuele jongere begrijpen. Voor passende ondersteuning zijn zij voortdurend op zoek naar de balans tussen ‘zelf laten doen en ervaren’ en ‘de ondersteuning bieden die een jongere nodig heeft’. Proberen zij daarbij overvragen te voorkomen, dan bestaat de kans dat ze de jongere uit zorg en betrokkenheid juist weer te veel beschermen en ondervragen.

Balans in Beeld helpt begeleiders inzicht te krijgen in de mate van begeleiding die zij bieden: te veel en daardoor te beschermend, te weinig met het gevaar op overvragen, of is de begeleiding aardig in balans? Balans in Beeld biedt begeleiders handvatten in de zoektocht naar de juiste balans. Daarmee kunnen zij de ontwikkeling en persoonlijke groei van jongeren met een LVB stimuleren en realiseren. Dit past bij het streven van iedere begeleider om jongeren (later) zo zelfstandig mogelijk te laten functioneren in de maatschappij