Kom maar op

Omschrijving

VERSTERK DE WEERBAARHEID VAN DE JEUGD VOOR EEN VEILIGE, GEZONDE EN KANSRIJKE TOEKOMST

Een weerbaar kind vindt beter zijn of haar weg in de maatschappij, en in het volwassen leven. Weerbaarheid heeft grote voordelen voor zowel het kind, dat zijn of haar leven beter op de rit krijgt, als voor de maatschappij. Weerbare kinderen ondervinden minder nadelige gevolgen van de tegenslagen die ze tegenkomen, zoals lichamelijke en psychische problemen, angsten, een negatief zelfbeeld of onaangepast gedrag. 
Het opvangen en oplossen van die problemen op latere leeftijd is veelal complex, zoals de problemen in de jeugdzorg laten zien. Daarom werkt TNO mee aan de ontwikkeling en implementatie van wetenschappelijk onderbouwde interventieprogramma’s om de weerbaarheid van kinderen van alle leeftijden te vergroten. In dit whitepaper beschrijven we welke aspecten cruciaal zijn voor succesvolle ontwikkeling en implementatie van dit soort interventies.

Bijna iedereen, van jong tot oud, komt gedurende zijn of haar leven in een situatie terecht die een beroep doet op zijn of haar weerbaarheid. Denk bij jeugdigen bijvoorbeeld aan armoedeproblematiek in het gezin, scheiding van de ouders, pesten op school, ziekte van een gezinslid of andere ingrijpende jeugdervaringen.
Dergelijke situaties hebben, gemiddeld genomen, negatieve gevolgen voor het functioneren, de ontwikkeling en het welzijn van kinderen. Zo hebben kinderen die gepest worden vaker last van psychosomatische klachten, angst, depressie en schoolproblemen. En kinderen met gescheiden ouders presteren minder op school, laten meer gedragsproblemen zien, scoren lager op sociaal-emotioneel vlak en zijn oververtegenwoordigd in de jeugdhulp in vergelijking tot kinderen die opgroeien in intacte gezinnen. De impact van ingrijpende jeugdervaringen kan doorgaan tot in de 
volwassenheid. Amerikaans onderzoek naar zogenaamde ACE’s (Adverse Childhood Experiences) laat sterke verbanden zien tussen deze gebeurtenissen in de jeugd en 
lichamelijke en psychische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, overgewicht, depressie en verslavingen, tientallen jaren later.
Onderzoek laat zien dat weerbaarheid werkt als een belangrijke buffer voor risico’s en dat weerbare jeugdigen beter in staat zijn om met ingrijpende gebeurtenissen en uitdagingen om te gaan. Zo weten we bijvoorbeeld dat positieve zelfperceptie van kinderen samenhangt met goed functioneren op school, beter sociaal-emotioneel functioneren en een hoger welbevinden. Effectieve probleemoplossende vaardigheden,positieve emoties en meer zelfregulatie dragen bij aan het voorkomen van problemen na bijvoorbeeld een scheiding. Kinderen met ten minste één belangrijk persoon uit hun omgeving die hen steunt, ondervinden minder last van de negatieve gevolgen als ze worden gepest.
Weerbaarheid kan zodoende worden gezien als een belangrijke beschermende factor voor veilig, gezond en kansrijk opgroeien. Het op jongere leeftijd versterken van de weerbaarheid vanuit onder andere gezinnen, scholen, jeugdgezondheidszorg en andere instanties kan zorgen voor de preventie van zwaardere en complexere problematiek in de latere jeugd of volwassenheid.