Werkzame elementen in de forensische zorg voor mensen met een licht verstandelijke beperking

Omschrijving

Mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) zijn oververtegenwoordigd in de forensische zorg, maar er ontbreekt nog kennis over hoe de hulpverlening aan deze groep effectiever kan worden vormgegeven. We voerden een rapid realist review uit om kennis te verzamelen en te integreren om forensische LVB-behandelingen optimaal effectief te maken in:
•      het verminderen van probleemgedrag en recidive;
•      het bevorderen van de relatie tussen cliënt en professional;
•      het versterken van de motivatie voor behandeling; en
•      het vergroten van een positief toekomstperspectief voor de cliënt.

We selecteerden en analyseerden 27 relevante wetenschappelijke artikelen waarin de rol van contextuele factoren en mechanismen bij het bereiken van deze uitkomsten werd onderzocht. Vervolgens bespraken we de resultaten van de literatuurstudie met drie begeleidingsgroepen bestaande uit onderzoekers, professionals uit de praktijk en (oud-)cliënten. 
Onze bevindingen laten zien dat diverse factoren in de behandelomgeving, het contact en de relatie tussen cliënt en hulpverlener, en de kennis, houding en het gedrag van hulpverleners samenhangen met  meerdere  uitkomstmaten.  Onderzoek  naar  factoren  gerelateerd  aan  een  positief toekomstperspectief bleek beperkt, ondanks de aanduiding van de begeleidingsgroepen dat dit een essentieel thema is. De onderzoeksgroep benadrukte daarnaast dat hoewel de bevindingen mogelijk niet uitsluitend gelden voor mensen met een LVB in de forensische zorg, ze wel aandacht verdienen, omdat ze voor deze doelgroep mogelijk moeilijker te realiseren zijn. De praktijkgroep herkent veel bevindingen en benadrukt het belang van een fijne bejegening van en een goede relatie met cliënten in de dagelijkse praktijk. Daarnaast wijzen deelnemers van de praktijkgroep erop dat de gevonden contextuele factoren mogelijk extra belangrijk zijn voor mensen met een LVB, gezien hun lagere cognitieve vermogens, sociaal-emotionele ontwikkeling en ervaringen van uitsluiting. De twee geïnterviewde cliënten beschrijven allebei hoe ze meer konden profiteren van de geboden zorg toen deze aangepast werd aan hun niveau. Daarnaast benoemen ze dat de persoonlijke benadering en ondersteuning ervoor zorgden dat ze zich weer gezien voelden en positieve stappen konden zetten.
De rapid realist review biedt een eerste verkenning van wat werkt, voor wie, wanneer en op welke manier in de forensische zorg voor mensen met een LVB. Desondanks is meer onderzoek nodig, vanwege de beperkte empirische basis voor de effectiviteit van interventies en behandelingen voor de  doelgroep,  en  vanwege  de  beperkte  generaliseerbaarheid  naar  verschillende  settings  en behandelingen van de bevindingen uit de huidige literatuurstudie.