10 jaar praktijkervaring met Soteria in Nederland

Omschrijving

Tussen 2011 en 2021 stond in de provincie Zeeland een Soteriahuis, waar zo’n 300 jongvolwassenen met een vroege psychose in huiselijke sfeer zijn ontvangen. Dit huis fungeerde als klinische opnamesetting, waarbinnen werd behandeld en begeleid volgens de therapeutische principes van Soteria. Hoewel het Soteriagedachtegoed zijn oorsprong vindt in de jaren ‘70, blijkt het verrassend goed aan te sluiten bij actuele herstelgerichte ontwikkelingen. In deze bijdrag  beschrijft de auteur behalve de achtergrond en de ontwikkeling van Soteria in Nederland persoonlijke ervaringen met behandeling van vroege psychose binnen Soteria. Met deze ervaringen kan de klinische psychosezorg haar voordeel doen.

Achtergrond: de historie van Soteria
Het Soteria project (1971-1983) als tegenwicht
Soteriahuizen zijn kleinschalige, huiselijke settingen, waarin klinische behandeling van acute psychose geboden wordt op basis van een sociaal model. De sociale omgeving, persoonlijke relaties en het gezamenlijk ondernemen van activiteiten vormen de voornaamste ingrediënten van de behandeling (Nischk & Rusch, 2019). De oorsprong is een onderzoeksproject (The Soteria project, 1971-1983) van de Amerikaanse psychiater Loren Mosher (Mosher et al., 1973; Mosher et al., 1975). Soteria was een woonhuis in Californië met ruimte voor 6-8 mensen met een eerste psychose die anders op een gesloten opnameafdeling opgenomen zouden worden. In het Soteriahuis werden de dagen doorgebracht binnen een groep van cliënten en begeleiders die als een groot gezin fungeerde. De groep droeg gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor het huishouden. Mosher had hierbij een voorkeur voor begeleiders zonder professionele achtergrond, die op een meer ‘natuurlijke’ wijze reageren op gedrag dat gekleurd wordt door psychose. Onder andere geïnspireerd door therapeutische gemeenschappen richtte hij Soteria op vanuit de behoefte om tegenwicht te bieden aan de destijds heersende manier van behandelen van psychose in de psychiatrisch ziekenhuizen: inzet van hoge doses antipsychotica met amper aandacht was voor de rol van het persoonlijke verhaal van de cliënt in het ontstaan van diens klachten.