Activiteit maakt gelukkig. Spinoza, persoonlijk herstel en maatschappelijke verandering

Omschrijving

Psychische problematiek en passiviteit gaan vaak samen. Geïnspireerd door Spinoza’s ‘Ethica’ wordt in dit essay gesteld dat psychische problematiek een vorm van passiviteit is. Het doorbreken ervan vraagt niet alleen aandacht voor de innerlijke worstelingen van personen, maar ook voor de systemen, maatschappelijke en economische structuren die mensen passief maken. Organisaties zoals sociale diensten zien vaak wel de problematiek van passiviteit maar hebben moeite om hun eigen rol hierin te erkennen. In zekere zin is het nodig dat ‘onze systemen in herstel gaan’. Dit proces kunnen we niet van boven af sturen, maar als we willen, zouden we het samen kunnen aangaan. Dit essay wil hiertoe een aanzet geven.

Passiviteit onder mensen met psychische problemen
In 2019 heb ik een pilot begeleid van het Herstel-Lab.1 Het Herstel-Lab is een project van SCIP (Samenwerkende Cliëntgestuurde Initiatieven en Projecten), een onderdeel van De Regenboog Groep in Amsterdam. Basisgedachte van het Herstel- Lab was, en is, dat onderzoek naar herstel herstelondersteunend werkt. Onderzoek naar de eigen ervaringen (zelfonderzoek) en onderzoek door deelname aan het proces in een groep (collectief onderzoek). Behalve dat er in het Herstel-Lab gesproken werd, waren er ook creatieve activiteiten (muzisch onderzoek). Deze pilot was een succes in de zin dat het een groep mensen aan zich wist te binden en dat de deelnemers de activiteiten herstelondersteunend vonden. Het lukte mij echter minder goed om de deelnemers te motiveren zelf actief te worden en eigen activiteiten te organiseren. Zodra ik dit probeerde leken ze af te haken. Dit frustreerde mij en ik ging de deelnemers als ‘consumptief’ en ‘passief’ ervaren.