Meedoen en ertoe doen

Omschrijving

In dit onderzoeksartikel worden data uit de elektronische cliëntendossiers (ECD’s) van jongvolwassenen met ernstige psychische aandoeningen die worden opgevangen in de maatschappelijke opvang of begeleid in het beschermd of begeleid wonen (BW/MO-sector), gebruikt om meer inzicht te krijgen in hun ontwikkel- en begeleidingsbehoeften, met als uiteindelijk doel voorkomen dat zij langdurig afhankelijk worden van zorg.

Achtergrond
De participatiegraad onder mensen met ernstig psychische aandoeningen is nog steeds laag, alle ontwikkelingen de afgelopen decennia in de rehabilitatie- en herstelgerichte zorg ten spijt. Zo heeft onder de deelnemers aan het panel Psychisch Gezien1 (mensen met ernstige psychische aandoeningen) slechts een vijfde (21%) betaald werk, tegenover bijna driekwart (73%) van de beroepsbevolking van 15-75 jaar (Hulsbosch et al., 2023). De eenzaamheid blijft hoger dan onder de algemene bevolking (79% versus 49%) en de tevredenheid over het leven lager beoordeeld (53% versus 82% geeft aan tevreden te zijn; Hulsbosch et al., 2023).

Beperkt zicht op de jongere doelgroep
In deze cijfers weerspiegelen zich de ervaringen en behoeften van veelal vooral volwassen mensen met ernstige psychische aandoeningen (in de peiling Psychisch gezien van 2022 was 15% van de respondenten jonger dan 35 jaar, slechts 1,5% tussen de 15 en 25 jaar). Er is minder zicht op de behoeften voor de groep jongvolwassenen, de leeftijdsgroep waarin de ernstige psychische aandoeningen zich vaak voor het eerst uiten. Juist voor deze groep wil je weten welke behoeften er zijn, en hoe begeleiding en zorg met aandacht voor herstel en ontwikkeling, er optimaal op kan aansluiten, ook om het chronisch worden van problematiek en van zorg te voorkomen. 
In de ambulante zorg is er voor ondersteuning bij participatie een belangrijke rol weggelegd voor de BW/MO-sector. In deze bijdrage richten we ons op de groep jongeren en jongvolwassenen met ernstige psychische problematiek waar tot dusver weinig onderzoek naar is gedaan. Een schatting van het aantal jongvolwassenen dat begeleiding nodig heeft op het gebied van wonen en dakloosheid komt op 70.000 jongvolwassenen (16-28 jaar) in Nederland (Movisie & SZN, 2020) met psychische problemen die langer dan twee jaar aanhouden. Harde cijfers zijn er echter niet. Ook over hun ontwikkeling door de tijd is weinig bekend. De BW/MO-sector heeft wel te maken met een toename in de instroom van jongvolwassenen de afgelopen jaren, sinds de decentralisaties in de ggz, forensische zorg en jeugdzorg.